Vermeer’s ‘Girl with pearl earring’

Het schilderij is een zogenaamde tronie, een studie van een opvallend gezicht, een gelaatsuitdrukking of karakter.  Rembrandt maakte dit genre in de 17e eeuw populair. Tronieswerden in groten getale voor de open markt geproduceerd. Anders dan bij portretten waren de modellen vrijwel altijd anoniem. Men heeft geen van Vermeers modellen ooit kunnen identificeren en dat geldt ook voor dit meisje. Hoewel zijn oudste dochter Maria, die in die periode twaalf, dertien jaar oud was, als kandidaat wordt genoemd is daar geen enkel bewijs voor.

Het afgebeelde meisje draagt een blauwe tulband met een gele, omlaag vallende doek. De hoofdbedekking contrasteert met het bruinachtig gele jasje met de witte kraag. In het oog springt de parel, een grootse creatie van glimlichten en schaduwen en rafelige randen. Met twee verfstreken gaf Vermeer linksboven een helder lichtaccent en onderaan een weerschijn van haar witte kraag. Gezien de grootte is het eerder een glazen, gelakte ‘druppeloorbel’ dan een natuurlijke parel. Ook de modellen op Meisje met de rode hoed en Meisje met de fluit dragen dergelijke oorbellen.

Het lijkt alsof het meisje met haar onbevangen blik direct contact zoekt met de toeschouwer, alsof ze door hem verrast is. Met haar half geopende mond wekt ze de indruk dat ze iets wil zeggen. Haar vochtige, extra rood aangezette lippen geven haar een sensuele uitstraling.

Tot 1995 stond het schilderij bekend als “meisje met tulband”. Pas in het Mauritshuis besloot men dat “Meisje met de parel” een betere naam was.  Vincent Icke kwam in 2014 tot de conclusie, dat de oorbel geen parel kan zijn: de spiegelende weerkaatsing, peervorm en grootte zijn vreemd aan een gangbare parel. Vergelijk de enorme Survivalparel van 31 mm. Na geconfronteerd te zijn met het gegeven dat de parel op het schilderij geen parel is, gaf het museum aan de naam toch niet opnieuw te willen wijzigen.